این روزها با حمله اوکراین به داخل خاک روسیه از جانب کورسک، نام این شهر بعد از سال81 پس‌از نبرد کورسک در دوران جنگ جهانی دوم،دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است که یادآور نبرد تاریخی کورسک در سال 1943 بین آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی بود، این نبرد بزرگ‌ترین نبرد زرهی در تاریخ بود که حدود ۶ هزار تانک 200 هزار سرباز و چهارهزار هواپیما در این نبرد حضور داشتند،برخی دیگر از آمارها تعداد تانک‌های حاضر در این جنگ را بالغ بر ۸ هزار و تعداد سربازان حاضر در این جنگ را بالغ بر ۳ میلیون نفر اعلام کرده‌اند و پیروزی شوروی در این جنگ منجر به پایان توانایی تهاجمی آلمان در جبهه شرقی شد و راه را برای حملات بزرگ‌تر شوروی در سال‌های ۱۹۴۴ و 1945 باز نمود.

در این نوشته قصد داریم به بررسی مختصر وقایع تاریخی نبرد کورسک در دوران جنگ جهانی دوم بپردازیم:

شهرکورسک یک شهر در منطقه شمال غربی روسیه است که در محل طلاقی سه رودخانه" کور" و" سیم" و " توسکار" واقع شده است، در دوران جنگ جهانی دوم ۲۴۰ کیلومتر از شمال به جنوب و ۱۶۰ کیلومتر به سمت غرب از این شهر در میان خطوط آلمانی‌ها واقع شده بود، آلمانی‌ها قصد داشتند به رهبری فیلدمارشال اریش فون مانشتاین یک حمله غافل‌گیرانه را با نام رمز عملیات"ارگ" آغاز نمایند تا ابتکار عمل را دوباره در دست بگیرند و از خطوط دفاعی شوروی عبور کنند و آلمانی‌ها باهدف به محاصره درآوردن نیروهای اتحاد جماهیر شوروی حمله خود را از شهر کورسک آغاز کردند، در این نبرد آلمانی‌ها از سلاح‌های جدید و قدرتمند ازجمله تانک تایگر که قدرت آتش و زره مقاوم‌تری داشت استفاده کردند که نیروهای آلمانی شامل تقریباً ۵۰ لشکر و 900 هزار سرباز و ۱۷ لشکر موتوری و 2700 تانک بود،هیتلر به‌دنبال این بود که به شکست ویرانگر توسط ارتش شوروی در نبرد استالینگراد پاسخ بدهد به‌علاوه برای هیتلر به‌دنبال این بود که یک جبهه جدید را به سمت مسکو از منطقه کورسک باز نماید.

اما طرف مقابل شوروی، قبل از حمله آلمان به این منطقه از این حمله اطلاع پیدا کرده بود و در روز ۵ ژوییه که آلمانی‌ها حملات خوذ را آغاز کرده‌اند با دفاع ضدتانک و میادین مین شوروی مواجه شدند تا قبل‌از حمله آلمانی‌ها ژنرال ژوکف فرمانده روسی نبرد کورسک با استفاده از ۳۰۰ هزار غیرنظامی خندق‌های عمیق ضدتانک را حفر کرده و پنج میلیون مین ضدتانک در آن منطقه گذاشته بود، و از شوروی تانک T34 که یک تانک حریف سرسختی برای تانک‌های آلمانی بود استفاده کرد.

نبرد در ۵ ژوییه 1943 با حمله آلمان به جناح‌های شمالی و جنوبی کورسک که آغاز شد و در ابتدای پیشروی آلمانی‌ها با مقاومت شدید مدافعان شوروی مواجه شدند و به دلیل دفاع شوروی و کارآمدی تسلیحات ضدتانک شوروی با خسارات سنگین مواجه شدند.

در ابتدای نبرد روس‌ها سعی کردند که با بمباران‌های شدید مانع از آغاز حمله شوند اما پس‌از چند ساعت بمباران شدید آلمانی‌ها حمله خود را آغاز کردند و در ابتدای نبرد به موفقیت‌هایی دست یافتند اما پس‌از موفقیت‌های اولیه آلمان،روس‌ها دست به ضدحمله زدند و بیش‌از ۱۲۰۰ تانک در هر دو طرف مبارزه درگیر نبرد شدند و در زمان رویارویی ادوات زرهی شوروی با آلمان‌ها هر دو طرف کنترل نیروهای خود را از دست دادند و یک هرج‌ومرج و یک جنگ آزادانه در صحنه نبرد حاکم شد.

در صحنه نبرد فاصله بین تانک‌ها زیر صد متر بود و مانور دادن برای تانک‌ها غیرممکن بود و فقط می‌توانستند آن‌ها را کمی جلو و عقب کند و صحنه نبرد مبدل به کشتارگاه تانک‌ها شده بود همه‌چیز می‌سوخت و بوی تعفن وصف‌ناپذیری برفراز میدان جنگ در هوا معلق شده بود سروصدا و گرما و دود همه میدان نبردها گرفت میدان نبرد به یک صحنه پر از هرج‌ومرج مبدل شده بود تشخیص دوست و دشمن در میدان نبرد به‌دلیل گردوغبار و دود سنگین بسیار سخت شده بود.

در مدت کوتاهی 2900 تانک از بین رفت یک میلیون سرباز از هر دو طرف کشته شدند ،۷۰ درصد زره‌پوش‌های آلمانی در جبهه شرقی متمرکز بود و بخش اعظم نیروهای زرهی آلمان ها در این نبرد از بین رفت، آلمانی‌ها در نهایت توانستند تنها ۱۶ کیلومتر به سمت شمال پیشروی کنند.

با پیروزی شوروی در نبرد کورسک با وجود اینکه رؤیاهای هیتلر برای تسخیر شوروی پایان یافت اما خود شوروی نیز با هزینه‌ای گزاف پیروز شد، تلفات و شوروی بیشتر بود، تخمین زده می‌شود که تلفات شوروی بین 500 تا ۸۰۰ هزار نفر و تلفات آلمانی تا ۲۰۰ هزار نفر بود، پس‌از نبرد کورسک، این منطقه به یک زمین بایر پر از لاشه‌های فولادی تانک‌ها و سربازهای مرده بود. در پایان ۱۲ ژوئیه این منطقه گورستانی از تانک‌های سوختهٔ شوروی و آلمان‌ها بود.

در این تاریخ که نبرد به اوج خود رسید، صد مایل بین دو نیروی آلمانی فاصله افتاد، هم‌زمان در ۱۳ ژوئیه به‌دلیل حمله متفقین به سیسیل و شکست ایتالیایی‌ها در دفاع از سیسیل هیتلر ناگزیر شد برای ارسال نیروهای کمکی آلمانی به ایتالیا پایان عملیات"ارگ" را اعلام کند و و هیتلر ناگزیر شد دستور عقب‌نشینی بدهد،این نخستین عقب‌نشینی هیتلر بود، شکست کورسک همه امیدهای آلمان را برای تثبیت موقعیت خود در جبهه شرقی پایان داد و شوروی را در مسیر برلین قرارداد.